Zâniyeler, daha çok gazeteci, hikâyeci ve romancı olarak tanınan Selahattin Enis Atabeyoğlu’nun (1892-1942) natüralist yazar kimliğiyle yazdığı eserlerinden biridir. Cumhuriyetin ilk yılında yazılıp daha sonra basılan bu romanın mekânı önce Konya, sonra İstanbul’dur. Meram âlemleri, mutaassıp Konyalıların roman kahramanı, İstanbul kızı Fıtnat’a karşı davranışları ile gelişen olaylar İstanbul’da devam eder. Yazar bu arada Birinci Dünya Savaşı'nın ilk yılı, Çanakkale Zaferi ve bunu izleyen yılların İstanbul'u

Mürebbiye romanı Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın (1864-1944) henüz otuz üç yaşında iken tamamladığı İstanbul romanlarından biri. 1899 yılında basılan bu romanda olaylar Boğaziçi’nde bir yalıda gelişir. Fransa’da hayat kadını iken bir vesileyle İstanbul’a gelen, Dehri Efendi’nin yalısına mürebbiye olarak giren Anjel, evin erkeklerini bir bir baştan çıkarır. Âşıklar arasında hesaplaşmalara yol açar. Bir sürpriz gelişme ile olaylar sona erer. Hüseyin Rahmi’nin kahramanlara yaptırdığı felsefe tartışmalarında ve ansik

Dünya kuruldu kurulalı, kurulan bu dünyanın başına, bilmem kaç yaşında edebiyat adlı o harika iş geldi geleli, milyonlarca aşk öyküsü anlatılmış, dinlenmiş, yazılmış ve okunmuştur. Bu milyonlarca aşk öyküsünden çok azı doruklarda yer bulmuşlardır kendilerine. Onlar farklı kurgulanmış, özel bir dille anlatılmışlardır. Kahramanları simge olmuşlardır, aşkları imge... Bu simge ve imgeler kuşaktan kuşağa kutsal bir emanet gibi aktarılmışlardır. Mahmut Baycan’ın elinizdeki, gerçek yaşamdan esinlenilerek y

Sabahattin Ali'nin İçimizdeki Şeytan romanında öncelikle hüzünlü bir gençlik aşkı hikâyesi anlatılır. Söylediği ile yaptığı arasında bir türlü denge kuramayan ve "içindeki şeytan"ın etkisinde kalarak gelgitler yaşayan Ömer'le konservatuar öğrencisi Macide'nin aşkı, dönem gençliğinin umutları, beklentileri ve siyasi eğilimleriyle birlikte resmedilir. Sahnenin arka planında devletin imkânları ile üniversite çevrelerinde ve yüksek mevkilerde konuşlanmış, aralarında profesörlerin, yazarların, şairlerin bulunduğ

Bize bu topraklar üzerinde görünmeyen, gösterilmeyen, ötelere itilen bambaşka hayatlar yaşandığını, bu hayatların var ve gerçek olduğunu temiz dupduru bir dille anlatan Sabahattin Ali, edebiyatımızın ilk "gerçekçi, devrimci, halkçı" yazarlarındandır. Kendi ifadesiyle, onun öykülerinde "hep açlar, çıplaklar, dertliler; geceleri gazete satıp izmarit toplayan serseri çocuklar; bir karış toprak, bir bakraç su için birbirlerini öldürenler; cezaevlerinde ruhları kemirile kemirile eriyip gidenler; doktor parasına

Eserlerinde yanlış Batılılaşmayı, batıl inançları, toplumun aksak yanlarını mizahi bir dille ele alan Hüseyin Rahmi Gürpınar, Gulyabani ile Türk edebiyatının fantastik öğeler barındıran ilk korku romanına imza atıyor. Gürpınar, eserin yazılış sebebini açıklığa kavuşturan bir okuyucu mektubuna verdiği yanıt doğrultusunda kurguladığı romanında hikâyenin anlatıcısı ve kahramanı Muhsine Hanım'ın çalışmak üzere gittiği bir köşkte başından geçen maceraları anlatıyor. Bu köşkte gariplikler ve doğaüstü olayl

Realistlerin yolunda yazılmış roman okumamışsanız, işte size bir tane ben takdim edeyim. ... Bu gibi romancıların maksatları insani olayları sırf insan noktasından incelemek ve hikâye etmektir. Bunlar, bir insan ne gibi duygulara ve hareketlere kabiliyetli ise, ona o duyguları ve hareketleri isnat edip işi doğal sınırından çıkarmamak, yani istidatlı olmadığı özellikleri insana isnat etmemek ister. ... Bilemem benim bu Karabibik'im de ne dereceye kadar gerçek, yani makul bir roman olabildi? O hükmü siz verec

Dünyanın en basit, en zavallı, hatta en ahmak adamı bile, insanı hayretten hayrete düşürecek ne müthiş ve karışık bir ruha maliktir!.. Niçin bunu anlamaktan bu kadar kaçıyor ve insan dedikleri mahluku anlaşılması ve hakkında hüküm verilmesi en kolay şeylerden biri zannediyoruz? Niçin ilk defa gördüğümüz bir peynirin evsafı hakkında söz söylemekten kaçtığımız halde ilk rast geldiğimiz insan hakkında son kararımızı verip gönül rahatıyla öteye geçiveriyoruz? Kısacık ömrüne onlarca şiir, hikâye ve roman sığdır

Yalnız dökülen gözyaşları acıdır. Sen hiçbir derdini benden gizlemezken, bu ıstırabının sebebini niçin saklıyorsun? Memleketinde geçen bir şey mi hatırına geldi? Yoksa çocukken validenin kucağında ağladığını mı hatırladın? Sen kalbini bana da açmazsan, burada hâline hanımlar mı acıyacak, beyler mi ağlayacak? Esaret altına alınmış bir beden ve duygularla geçen koca bir ömür... Dilber'in yaşamının özü. Samipaşazade Sezai'ye şöhretini kazandıran Sergüzeşt'te insanın insani özelliklerini ve varoluş nedenin

Ayağa kalkıp etrafıma bakındım, bu denli hoş bir görüntüyle daha önce karşılaşmadığımı itiraf etmeliyim. Etrafımdaki kırlık alan kesintisiz bir bahçe gibi görünüyor, genellikle dört metre kare büyüklüğündeki etrafı çitle çevrili tarlalar da çiçek kümelerine benziyordu. Bu tarlalar yarım dönüm büyüklüğündeki korularla iç içe geçmişti ve tahminime göre ağaçların en uzunu iki metre boyundaydı. Sol tarafımdaki şehir, bir tiyatrodaki kent dekorunu andırıyordu... Ünü kendi çağını aşan her eser gibi, Gulliver'in

Modern anlamdaki ilk geniş kapsamlı Türkçe sözlük olan Kamus-i Türki'nin de yazarı olan Şemsettin Sami, Tanzimat Edebiyatının en önemli yazarlarından biridir. Görür görmez âşık olduğu kadın uğruna, ona biraz daha yakın olabilmek için, kadın kılığına girmeyi dahi göze alan Talat ile, yıllardır evden dışarı adım atmasına izin verilmeyen Fitnat arasındaki aşk hikâyesini konu edinen Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, pek çok çevre tarafından Türkçe yazılmış ilk roman olarak kabul edilir. Dönemin kadın-erkek ilişkileri

Namık Kemal, çeşitli makalelerinde roman hakkındaki görüşlerini ifade eder. Celaleddin Harzemşah adlı tiyatro eserine yazdığı önsözde (Celal Mukaddimesi) eski hikâyelerimizi romanla karşılaştırarak eleştirir, Namık Kemal romanda üç şey aramaktadır: Olayın gerçekleşebilme imkânı; konunun ahlak, adet, duygu ve ihtimallere dayandırılması ve tasvir. İntibah 23 bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Her bölüm konusuna uygun olarak divan edebiyatından seçilen bir beyitle başlar. İlk bölümdeki bahar tasviri kasidelerin ne

Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Bir Muadele-i Sevda romanı ilk olarak İkdam gazetesinde tefrika edildikten sonra ayrıca Maarif nezareti celîlesinin ruhsatıyla İkdam matbaasında 1899'da (1315) kitap olarak basılmıştır. Bir Muadele-i Sevda, "Bir Sevda Denklemi" demektir. Romanda olaylar, eserin kahramanlarından Naki'nin ağzından nakledilmektedir. Naki, zengin bir ailenin el üstünde tutularak büyütülmüş oğludur. Üçüncü karısı Bedia'yı, evlendikleri gece aralarında geçen tartışmalar sonucu babasının evine gönderir.

Aşk denilince akla ilk gelen, türlü kitaplara, filmlere konu olan Leyla ile Mecnun mesnevisi, edebiyatımızın en lirik şairi Fuzulînin şaheseri olmasının yanı sıra en büyük aşk mesnevilerinden de birisidir. Sevgiliye kavuşamamakla inşa olan bu aşk, dünyevi aşkı tarif eder gibi görünse de tasavvufi öğelerden beslenerek sonunda Tanrı aşkına ulaşmaya varır ve vahdet-i vücud inancını (varlığın birliği) ortaya koyar. Diğer aşk mesnevilerinin çoğunun aksine sevgililer kavuşamazlar ve ölüm bu aşkın tamamına erdiği

Bireyi merkeze alan ve derin ruhsal tahlillerin yapıldığı Eylül, bu yönüyle edebiyatımızın ilk psikolojik romanı olma özelliğini kazanmıştır. Yazıldığı dönemde pek çok esere konu olduğu gibi "yasak aşk" ve "yasak aşk"ın insan ruhunda ve yaşamında yarattığı fırtınalar, Eylül'ün de konusunu teşkil eder. Betimlemelerin önemli yer tuttuğu roman 1900'lerin İstanbul'u ve günlük yaşamı hakkında önemli ipuçları da sunar. Yazıldığı dönemde ilk olarak Servet-i Fünun dergisinde tefrika edilen Eylül, Mehmet Rauf'un en

Edebiyatımızda Eylül romanıyla tanınan Mehmet Rauf, Karanfil ve Yasemin'de okura yine kalbin ve duyguların akla galebe çaldığı sancılı ve bir o kadar da zevkli bir anlatı sunuyor. Roman buhranlı düşüncelere, yasak aşka, çelişki ve çatışmalara, kişi ve çevre tasvirlerinin gerçekçi bir bakış açısı ve şiirsel anlatımıyla değiniyor. Kişilerin etkili psikolojik tahlilleri de eklenerek anlatı boyut kazanıyor. Mehmet Rauf, aşkı adeta patolojik bir şekilde yaşayan Samim adlı karakteri üzerinden yasak aşkın anatomi

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) Türk edebiyatının en verimli yazarlarından biridir. Yaşamı boyunca çeşitli alanlarda iki yüz kadar eser kaleme almıştır. En çok bilinen romanı Felatun Bey ile Rakım Efendidir. Romana adını veren iki karakter aracılığıyla Batı ve Doğu kültürlerini karşılaştırır. Rakım Efendinin kişiliğinde Doğunun iyi yanlarını, Felatun Beyin kişiliğinde ise Batının kötü yanlarını bize anlatır. Ahmet Mithat Efendinin mizah anlayışı ve üslubu nedeniyle döneminin en sevilen eserlerinden biri o

Türk Edebiyatında ilk realist roman örneği olarak kabul edilen Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekremin en önemli eseridir. II. Abdulaziz Döneminin ardından Osmanlıda esen Batılılaşma rüzgârları günlük hayatta önemli değişimlere neden olmuştur. Bu değişimler, kimi alanlarda önemli ilerlemelere yol açarken kimi alanlarda da bir tür çarpıtmaya dönüşür. Araba Sevdasında, Bihruz Beyin Periveş Hanıma duyduğu romantik aşkın perde arkasında Tanzimatla birlikte gelen değişimlerin toplum üzerindeki çarpık yansımaları

"Halka halkın diliyle hitap edeceğiz" diyerek edebi dilde sadeleşmeyi savunan Şinasi, makale, inceleme, eleştiri yazıları ve manzum eserler üretmiş; Fransızcadan yapmış olduğu çevirileri ile de edebiyatımızda ilk manzum çeviri yapan şair unvanı almıştır. Tercüman-ı Ahval gazetesinin ikinci sayısından başlayarak tefrika edilen Şinasi'nin Şair Evlenmesi adlı tiyatro oyunu, edebiyatımızın yayımlanan ilk tiyatro eseridir. Geleneksel tiyatromuzdaki ortaoyununun nitelikleri ile Molière komedilerinin etkileri eser

Türk Edebiyatında modern anlamda kısa öykünün de kurucusu sayılan Samipaşazade Sezai, Sergüzeşt adlı romanında Tanzimat döneminde Kafkasyadan kaçırılarak İstanbula getirilip satılan bir kızın yaşamını anlatır. İlk satıldığı evin hanımı tarafından Dilber adı verilen kız, hor görüldüğü, ezildiği için o evden kaçar; ancak yeniden eski sahiplerine verilir; yaşamı boyunca birkaç kez esir olarak satılır. Farklı evlerde farklı yaşam biçimleri içinde Dilberin başından geçenlerin işlendiği Sergüzeşt, Tanzimat edebiy